Rabu, 19 Desember 2012

Nyusuh Kutang Bodhol


Biyen ing Sugihwaras sawijining desa ing kabupaten Magetan, ing omahku ana tikus, rupane ireng, cungure luwih dawa tinimbang tikus liyane, sabane ing turut pawon lan pinggir peceren. Yen mlaku kerep nurut pinggir omah, jarene matane blawur lan mung ngandelake cungure sing dawa iku. Lan sing dadi ciri khas yaiku ambune sing ora enak (yo pancen ora ana tikus sing wangi) lha maksude nganti kucing wae ora doyan, kejabane kucing nggragas Banjur tahun wingi ing Jakarta Selatan, nggone mamasku sing pakaryane ngurus kethek ing Kalimantan, alias konservasi orang utan, dheweke kandha: “Omahku cilik yas, ning yo disawang wae, iki yo omah, yo kantor, perpustakaan, dapur, peturon lan papanku anggen komunikasi karo wong sakjagad! Pesenku yen slirane duwe barang harian sing telung wulan lawase ora kaanggo iku teges barang ora pati kanggo, tinimbang ‘Nyusuh’ luwih becik diwenehke wong liya..” Aku njur kelingan tikus celurut sing hobby Nyusuh, akeh resek ing omahe, malah Nuwun sewu ana “sempak lan kutang bodhol”. Omah sing akeh barang-barang ora kanggo prasasat omah tikus celurut. Ning yo isih lumrah wae tumrap tikus celurut tinimbang tikus- tikus kantor utawa tikus- tikus berdasi sing rapi ning sejatine ora mbejaji. Yen kutang bodhol wis genah ora kanggo, ning yen tikus celurut gadungan alias para koruptor iku Nyusuh hak’e liyan sing saknyata isih kanggo. Ning yo pancen bedane yen celurut gadungan iku ambune wangi. Yo kari piye saiki kucinge, arep nubruk tikus utawa dadi celurut pisan, mangga kersa mawon, mumpung saiki isih kalebu jaman edan.

Otot Kawat Balung Thok


Anakku loro isih cilik- cilik, lanang lan wadon, sing lanang kelas siji SD, lan sing wadon nembe masuk nol kecil. Bocah loro iku tak sawang lagi penek’an meja lan mlumpat sinambi muni: “power renjes berubah!” banjur polah- polah kaya dene adegan film ing TV. Yo tak jar ke wae, tak sawang sangka kadohan sinambi ngopi lan ngudut. Ah.. Manteb tenan, kopi Lampung udute Surya, rokok gawean Kediri. Produk Jawa lan Sumatra ketemu dadi siji, manunggal ing rasaku sing lagi nyawang anak- anakku. “Berubah!” mangkono maneh suarane anakku kang saknalika bubarna pengangenku. Yo.. Jaman pancen wis “berubah”, kaya dene pambengok’e anakku. Yen biyen isih cilik aku ya sok dolanan gelut- gelutan, ning idolane dudu power renjes, yaiku gatot kaca satriya pringgadani. Yen arep ‘berubah’ mangkene pambengok’e: “Gatot Kaca, Otot Kawat Balung Thok Blobok Tape Kringete Wedang Kopi.. ! Aku ngguyu cilik sakkroning ati, gatot kaca satriya gagah perkasa kok disebut sing ora memper! Lha yen Blobok tape kaya ngapa ujude, apa ya ra nggilani.. Ning yen kringet wedang kopi mestine ya sedep campur kecut.. “Mas.. Mas.. Putrane pundi? Suarane bojoku bubarna nglamunku.. Walah.. Lha ning endi bocah- bocah iku mau? Nuwun sewu para pamaos Njenengan pirsa napa mboten?

Saingan Dukun


Alhamdulillah.. sore iki ono rejeki teko, aku diundang selametan ing lokasi pasar sing nggak adoh songko omah. Lan koyo biasane aku didhapuk ngujubno utowo donga miturut tatacara Jowo. Ono roso bungah, sebab ing ngatasi urip ing perantaun isih ono wong sing kerso nguri- uri budaya. Piranti selametan wis katon pepak, ono tumpeng, ingkung lan liya- liyane.., mulo acara enggal tak wiwiti wis ora nunggu mengko utawa sesuk.. Sukses acara.., banjur shahibul kajat nyedak aku lan nyalami.. + Matur sembah Nuwun mas pandongane.. Mugi sing bales sing Kuoso.. (ature cekak sinambi setengahe mekso masrahno amplop ing tanganku..) Durung sempat tak jawab, shahibul kajat nyambung ucap maneh: + Khusus Njenengan mas, yen belanja ing mriki mawon, wonten kortingan, saestu niki mas.. Ngiras kangge bukti dateng tonggo sebelah mas.. yen kulo niki saestu mboten purun solan salin dukun! Walah.. walah.. niat mung arep murih berkat malah ketambahan pangkat didhapuk dukun! Oalah donya- donya.. lha iki selametan kajate murih slamet opo saingan dukun?

Narimo Ing Pandum, Filosofi Untuk Bekerja Keras


Narimo artinya ikhlas menerima, Pandum= pemberian. Dalam konteks ini adalah pemberian dari Allah, sebab filosofi jawa selalu terkait dengan unsur- unsur batiniah atau spiritual. Walah.. walah.. Narimo ing Pandum yo nggak bakal bisa sugih.. demikian celetuk seorang kawan. Dan alhamdullilah, kawan tersebut dalam pandangan saya bukan termasuk kategori orang kaya, artinya memang celetukannya belum dapat dijadikan referensi Pandum adalah pemberian, artinya hak. Hak dapat kita nikmati sepenuhnya setelah kita melaksanakan kewajiban terlebih dahulu. Atau kerja dulu baru hak. Demikian maksud dari filosofi Narimo ing Pandum. Apa yang kita terima tentu saja telah sebanding dengan apa yang kita usahakan, demikian tentunya jika kita selalu melihat nilai material dari sisi ke Ilahian. Bagaimana jika ditipu pihak lain sementara kita sudah bekerja? Saya pribadi tetap berpegang pada konteks diatas. Langkah pertama adalah mawas diri, instropeksi: karena pastinya kita pun pernah menzalimi pihak lain, dan saatnya hari ini timbal balik terjadi (sebab akibat). Setelah mawas diri dan terjadi pengakuan salah terhadap diri sendiri dan terjadi itikad untuk mengulangi kezaliman berikutnya, barulah urusan tipu menipu diselesaikan. Saya yakin segalanya akan berproses secara lebih baik. Narimo ing Pandum, demikian yang selalu diajarkan oleh para leluhur, yang hari ini saya kutip sebagai bahan posting agar dapat selalu saya ingat dan lestari. Mari sahabat, budayakan bekerja keras dan budayakan Narimo ing Pandum, ini merupakan warisan budaya luhur yang sangat penting untuk dihargai dan dilestarikan. Kalo diabaikan ntar di klaim negara tetangga lho..

Kejujuran Dalam Berdoa


Mbah Suloyo sudah setahun ini sakit- sakitan, loro sepuh katanya, alias sakitnya orang tua, tidak juga kerumah sakit, hanya ke puskesmas setempat. Padahal sekarang ada askin alias asuransi untuk orang miskin, namun nggak juga dimanfaatkannya, nggak tahu cara ngurusnya.. sedangkan pak Lurah Kedonyan lebih suka bisnis ketimbang mengurusi rakyatnya.. Karena kasihan dan sudah habis banyak duit untuk beli obat warung dan oleh- oleh ke mbah dukun serta mbah kyai, maka dimufakati oleh keluarga untuk diyasinke atau dibacakan surah Yasin untuk kesembuhan beliau.. Maka berkumpullah warga RT setempat, dipimpin pak ustad mengadakan Yasinan. “Nuwun sewu bapak- bapak, diSuwun keikhlasan doanya, semoga beliau diberikan kesehatan dan rahmat Allah swt dan diampuni dosa- dosanya..” “Amiiinnn…” Belum sempat pak ustad memulai doa tiba- tiba Ngablak cucu mbah Suloyo interupsi: “Nuwun sewu pak ustad, apa sebaiknya kita jujur saja sama Gusti Allah, jadi kajatnya mbah itu kalo mau sehat ya sehat saja, tapi kalo memang sudah waktunya ninggal ya kami sudah ikhlas.., dan maksud saya dicek gitu pak, siapa tahu mbah masih punya jimat yang bikin mbah itu sengsara..” “Stt.., saru to dik” bisik pak Ustad. “Ya maksudnya gitu, tapi bahasanya kita kemas dong biar pantas..” “Nuwun sewu pak Ustad,” terdengar suara mbah Suloyo dari dalam kamar, “betul kata cucuku, kalo nggak to the poin gitu nanti yang tahu cuman sampeyan sama Gusti Allah, terus para sederek yang diminta doanya dan yang mengamini doa sampeyan itu bisa salah maksud, nggak sinkron gitu lho..” Semua warga terdiam, pak ustad garuk- garuk kepalanya nggak gatal dan celingukan mencari pendapat.. Weleh- Weleh Piye to iki, gimana ya.. ?

Jumat, 16 November 2012

Falsafah Pangastuti

Home Pangastuti merupakan istilah bahasa Jawa yang cukup sering diperdengarkan, khususnya dalam wejangan- wejangan cerita wayang atau ajaran luhur. Bahkan dalam satu kalimat Suradirajayaningrat lebur dening Pangastuti pun dijadikan falsafah pengajaran bagi beberapa perguruan ataupun paguyuban berbasis Jawa, yang kurang lebihnya memberikan arti bahwa angkara murka akan dapat dikalahkan oleh kebajikan. Ini sangat menggembirakan bahwa slogan- slogan berbahasa Jawa, Jawa kuno atau bahasa Kawi tak akan lekang oleh jaman, bahkan telah menasional, misal Bhinekka Tunggal Ika atau Tut Wuri Handayani. Hal ini juga melambangkan bahwa pola pikir Jawa sebenarnya mampu mendasari pola pikir bangsa ini, walau dalam kenyataannya pelaksanaan falsafah- falsafah ini masih jauh dari harapan para pendiri bangsa. Terorisme, perang etnik, tawuran pelajar, konflik aparat dll..
` Mengutip materi pendidikan di Sanggar Silaturahmi Pangastuti, bahwa Pangastuti secara harafiah berarti sujud. Sujud mengandung makna ibadah, maka setiap perilaku hidup ini mestinya selalu diupayakan dalam kontek ibadah, atau Liilahita’alla., semua karena Allah semata. Dan ini yang akan menjadikan kita bersifat ikhlas, sepi ing pamrih rame ing gawe. ` Sujud juga memberikan makna kerendahan hati (andhap asor) dan kesetaraan hidup. Maka memahami hal ini merupakan petunjuk untuk dapat bersikap rendah hati, toleran dan kasih sayang kepada setiap makhluk Allah. Demikian tingginya nilai- nilai yang terkandung dalam makna Pangastuti. ` Falsafah Pangastuti dalam pendidikan Sanggar diterangkan sebagai berikut: PANGASTUTI: Pamujia maring welas asihing Gusti, wujudipun welas asih mong tinemong tumraping sedayaning titah. Ngastiti ati- ati sinatriya ing budi. Tumuruta maring pangerten urip. Tindak tutura kang asih, sepi ing pamrih rame ing gawe. ` Untuk lestarinya budaya luhur bangsa, anda pun bisa berdiskusi disini..